Tiêu chí cây dừa mẹ được chia thành hai nhóm gồm: cây đầu dòng dừa nhóm công nghiệp và cây đầu dòng nhóm dừa uống nước.
Cây đầu dòng cây bưởi da xanh phải mang những đặc điểm hình thái đặc trưng của giống, có tuổi cây từ 8 năm trở lên nếu là cây nhân giống vô tính và phải có ít nhất 3 năm liên tục cho trái ổn định tính đến năm được tuyển chọn. Cây đầu dòng cây bưởi da xanh có sức sinh trưởng khỏe, xanh tốt, không bị nhiễm các bệnh như: bệnh virus, bệnh Greening. Cây đầu dòng phải có năng suất cao hơn giống đại trà 10%. Số trái trung bình cây/năm là hơn 80 trái. Khối lượng trung bình 1,2 - 1,5kg/trái, vỏ dày dưới 20mm, dưới 10 hạt/trái, độ ngọt trên 10%, hương vị ngọt - không the đắng, màu sắc thịt trái hồng đỏ.
Tiêu chí cây dừa mẹ được chia thành hai nhóm gồm: Cây đầu dòng nhóm dừa công nghiệp và cây đầu dòng nhóm dừa uống nước.
Đối với dừa công nghiệp, tuổi cây 10 - 25 năm, năng suất 80 - 100 trái/cây/năm, khối lượng trái khô từ 1,6 - 2kg, khối lượng cơm dừa tươi/trái tính từ 0,3 - 0,55kg. Không có sâu bệnh như: bọ dừa, bọ vòi voi, đuông dừa và bệnh thối nõn. Số cây dừa trung bình trong 1.000m2 là 16 - 20 cây.
Đối với nhóm dừa uống nước gồm: dừa xiêm xanh, dừa xiêm đỏ, dừa xiêm lục, dừa xiêm dứa và dừa ẻo. Tuổi cây từ 8 - 20 năm, năng suất 100 - 120 trái/cây/năm. Dừa ẻo hơn 180 trái/cây/năm. Độ ngọt hơn 7%, số cây dừa trung bình trong 1.000m2 từ 23 - 27 cây, độ thuần giống trong vườn phải hơn 90%.
Ở một số loại cây đầu dòng khác như: sầu riêng, xoài, nhãn, chôm chôm, bơ, bòn bon, vú sữa, me ngọt, tuổi cây đầu dòng phải từ 12 năm trở lên nếu là cây nhân giống hữu tính, 8 năm trở lên nếu là cây nhân giống vô tính và phải có ít nhất 3 năm liên tục cho trái ổn định tính đến năm được tuyển chọn.
Đối với cây sa-pô-chê lồng mứt, sa-pô-chê Bến Tre, mít siêu sớm, tuổi cây đầu dòng phải có từ 12 năm trở lên nếu là cây nhân giống hữu tính, 6 năm trở lên nếu là cây nhân giống vô tính và phải có ít nhất 3 năm liên tục cho trái ổn định.
Đối với cây mận, mít nghệ, mít khác thì có 8 năm trở lên nếu là cây nhân giống hữu tính và nhân giống vô tính. Đối với mãng cầu xiêm và cây na (mãng cầu dai) phải có 7 năm trở lên nếu là cây nhân giống hữu tính và 6 năm trở lên nếu là cây nhân giống vô tính. Cây ổi phải có 6 năm trở lên nếu là cây nhân giống hữu tính 4 năm trở lên nếu là cây nhân giống vô tính.
Theo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, hiện chỉ có tỉnh Bến Tre ban hành tiêu chí cây đầu dòng cho cây bưởi da xanh và cây dừa. Đối với cây đầu dòng cây bưởi da xanh, mỗi năm phải được xét nghiệm lại với hai bệnh vàng lá Greening và Triszia, nếu cây bị nhiễm một trong hai bệnh này thì phải hủy giống.
Tin, ảnh: T. Thảo