Tết Mậu Thân 1968, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh, quân, dân Bến Tre cùng với quân dân miền Nam đã mở cuộc Tổng tiến công và nổi dậy trên diện rộng, giáng một đòn quyết định vào chiến lược chiến tranh cục bộ của Mỹ. Đây là sự kiện có ý nghĩa lịch sử trọng đại tạo ra bước ngoặt nhất định trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, góp phần viết thêm trang sử hào hùng của dân tộc trong cuộc đấu tranh giành độc lập tự do cho Tổ quốc.
* Thiếu tướng Nguyễn Hữu Vị - Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, nguyên Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh: “Sự kiện Xuân Mậu Thân 1968 là một thắng lợi lớn về chính trị, quân sự và ngoại giao”
Thiếu tướng Nguyễn Hữu Vị
Đã 50 năm trôi qua nhưng diễn biến chiến sự của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968 vẫn in sâu trong tâm trí của Thiếu tướng Nguyễn Hữu Vị - nguyên Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh. Khi đó, ông là Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 516, được giao nhiệm vụ chỉ huy tiến công hướng chủ yếu.
Tiểu đoàn 516 là đơn vị bộ đội chủ lực của tỉnh, từ hướng Nam đánh vào nội ô thị xã. Mục tiêu đánh chiếm Dinh Tỉnh trưởng, bãi quân xa, tòa hành chánh, ty công an, tiểu khu Kiến Hòa, tiểu đoàn bảo an, quét sạch các mục tiêu nhỏ tại cầu Cá Lóc, Bến Lở, đường Nguyễn Đình Chiểu, đường Hùng Vương, một phần đường Nguyễn Huệ…
Với vai trò người chỉ huy, Tiểu đoàn trưởng Nguyễn Hữu Vị ngày đó đã quyết định chọn phương án vượt sông Bến Tre táo bạo, làm cho địch bất ngờ. Đúng giờ G ngày N, pháo của ta nhả đạn vào các mục tiêu được giao; bốn cánh quân nhanh chóng đánh vào nội ô thị xã. Ở hướng tấn công chủ yếu, Tiểu đoàn 516 vượt sông khi nhận tín hiệu của trinh sát bên đường Hùng Vương, 2 mũi tiến công nhanh chóng vô hiệu hóa, làm chủ các mục tiêu đã xác định, gây tâm lý hoang mang cho địch. Lực lượng ta đánh vào thị xã, làm chủ nội ô trong 3 ngày đêm, chỉ còn một vài mục tiêu không dứt điểm được, các đường giao thông vào thị xã bị ta cắt đứt từng đoạn.
Thiếu tướng Nguyễn Hữu Vị nhận xét: Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968 là đỉnh cao của nghệ thuật chiến lược và chỉ huy chiến dịch của Bộ Chính trị, quân ta tiến công vào tận sào huyệt của địch khắp cả miền Nam. Chủ trương tổng tiến công và nổi dậy mang tư tưởng chỉ đạo rất táo bạo, độc đáo mà trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc ta chưa từng có.
Trong 2 đợt tấn công Xuân Mậu Thân 1968, ta đã thắng lợi to lớn về chính trị, quân sự và ngoại giao, buộc Mỹ phải thay đổi chiến lược chiến tranh và ngồi vào bàn Hội nghị 4 bên ở Paris”.
“Tôi xin tri ân bà con nhân dân thị xã cùng Thị xã ủy ngày đó đã hỗ trợ phương tiện giúp cho Tiểu đoàn 516 vượt sông Bến Tre an toàn, kịp thời. Xin tri ân các chiến sĩ ngày ấy đã sẵn sàng nhận mệnh lệnh và anh dũng hy sinh để hoàn thành nhiệm vụ chung của cách mạng” - Thiếu tướng Nguyễn Hữu Vị bày tỏ.
* Đại tá Phạm Minh Thảo - nguyên Phó tham mưu trưởng Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh: “Mậu Thân 1968 - tất cả cho Tổ quốc quyết sinh”
Đại tá Phạm Minh Thảo
Theo lời giới thiệu của Hội Cựu chiến binh tỉnh, chúng tôi tìm thăm chú Phạm Minh Thảo vào một chiều ngày giáp Tết Mậu Tuất 2018. Ẩn trông nụ cười hiền, giọng nói trầm ấm ấy lại là chiến sĩ giải phóng quân kiên trung đến lạ thường. Trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968, những chiến sĩ chân trần, chí thép ấy đã làm cho bọn ngụy quân, ngụy quyền khiếp vía. Kể về những năm tháng rực lửa, chú Minh Thảo nhớ nhiều, nhớ về đồng đội, nhớ sự hối hả của quân, dân ta những ngày ấy nhưng có lẽ nhớ nhất là thời khắc lịch sử năm nào.
Là người trực tiếp chỉ huy đơn vị tấn công vào sân bay Tân Thành trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968, chú Phạm Minh Thảo kể: Chuẩn bị Mậu Thân, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh thành lập 2 đại đội đặc công 269A, 269B, phía Mỹ Thạnh An 1 đại đội đặc công 269C. Khi đánh vào sân bay, Sở chỉ huy chiến dịch giao cho đại đội 269A nhưng chỉ lấy 1 trung đội với 27 đồng chí do chú Minh Thảo làm Trung đội trưởng để tiến đánh sân bay Tân Thành.
Nhận được lệnh, trung đội do chú Minh Thảo chỉ huy mở đường từ hướng Đông Nam đánh thẳng vào mục tiêu, địch hoảng loạn bỏ chạy. Ta đánh kho xăng, chiếm khu vực sân bay, bắn cháy 1 máy bay. Nhưng đến 4 giờ sáng, địch điều quân phản kích, để bảo toàn lực lượng đơn vị chú xin ý kiến chỉ huy chiến dịch rút khỏi mục tiêu.
Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968 dù ta chưa giành thắng lợi hoàn toàn nhưng ta đã giáng vào đầu não của địch một đòn mạnh mẽ củng cố lòng tin vào sự tất thắng của cách mạng miền Nam. “Cách đánh của quân, dân Bến Tre giống như cách đánh vào của quân, dân Sài Gòn thời đó. Thần kỳ của Mậu Thân đó là bí mật. Bí mật về ngày, giờ nổ súng tiến công cùng với tinh thần dũng cảm, cách đánh tài tình là tiền đề cho cuộc đại thắng mùa Xuân 1975” - chú Minh Thảo nhấn mạnh.
* Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Trần Quang Văn (bí danh Bảy Giang) - nguyên Sư đoàn trưởng Sư đoàn 338: Mậu Thân 1968 và những câu chuyện khó quên
Ông Trần Quang Văn
Tham gia cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968, chú Bảy Giang cũng là một trong những chiến sĩ đi đầu. Chú kể: Như những địa phương khác, Bến Tre cũng nắm được chủ trương của Đảng về cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968 nhưng ngày giờ cụ thể hầu như không ai được biết. Vậy nên vào giữa năm 1967, công tác chuẩn bị được thực hiện. Là người am hiểu cả đặc công và biệt động, từ tháng 7-1967, chú được lệnh dò đường, tìm hiểu địa hình trong khu vực nội ô thị xã.
Với vai trò Chỉ huy phó Tham mưu trưởng quân sự, đơn vị chú được lệnh theo hướng Tây Bắc tập kết tại xã Tam Phước, Tường Đa (Châu Thành) phát triển đứng chân ở Mỹ Thành, Bình Phú tấn công phía Tây thị xã, ngăn chặn 1 tiểu đoàn của Sư đoàn 7 đóng ở Mỹ Hóa, phối hợp cánh 1 tấn công Dinh Tỉnh trưởng, lực lượng gồm 1 tiểu đoàn (D2), 1 đại đội đặc công, 1 đại đội biệt động của thị xã và tự vệ mật của các khu, 1 trung đội an ninh vũ trang. Theo chỉ đạo, lực lượng các cánh của thị xã có mặt như đã phân công. Lực lượng 3 mặt của nội ô trước 3 ngày Tết đều túc trực 24/24. 2 giờ sáng ngày 31-1-1968, các lực lượng vũ trang, các binh chủng tỉnh và thị xã đồng loạt nổ súng tấn công vào trung tâm thị xã. Lực lượng pháo binh ta pháo kích vào các cơ quan đầu não của địch.
* Ông Trần Đông Phong - nguyên Phó trưởng Ban Dân vận Trung ương: Hoài niệm về một mùa xuân năm 1968
Ông Trần Đông Phong
TP. Bến Tre đang vào xuân, từng con đường, góc phố… đâu đâu cũng nhộn nhịp tiếng người, tiếng xe và muôn sắc hoa tràn ngập. Không khí thật khác hẳn với một mùa xuân thành phố cách đây 50 năm qua lời kể của ông Trần Đông Phong - nguyên Phó trưởng Ban Dân vận Trung ương: Cuối năm 1967, tiếng nổ không dứt ở ngoại ô, nội ô, quán giải khát, công sở, nơi vui chơi, gặp của rơi cũng không ai dám nhặt. Mức độ nóng của địch cũng giảm nhiều, ta làm chủ chính trị phía tả ngạn Bến Tre. Thời điểm này, những cuộc tấn công thường xuyên vào nội ô là diễn tập cho ngày N giờ G của cuộc tấn công Xuân Mậu Thân vào thị xã.
Tết Mậu Thân 1968, đúng giờ G ngày N, pháo của ta giáng xạ vào các mục tiêu đầu não của địch, tòa hành chính, Dinh Tỉnh trưởng, tiểu khu Kiến Hòa, Ban chỉ huy Trung đoàn 10, Ty Cảnh sát ngụy. Bộ đội đặc công thủy, bộ đều tiếp cận mục tiêu, ta và địch giành nhau từng góc phố, từng đoạn đường, từng cầu thang, từng gốc cây.
Tuy chưa chiếm được thị xã, nhưng ta đã phân hóa được nội bộ của địch. Trí thức thấy được cách mạng là chính nghĩa, từ đó tập hợp trí thức, nhiều trường thành lập chi bộ Đảng như Trường Kiến Hòa, Chi đoàn Trường Tân Dân và hàng trăm cơ sở hợp pháp.
* Nhà báo lão thành Lê Chí Nhân: Điểm độc đáo của thắng lợi Xuân Mậu Thân ở Bến Tre so với những nơi khác
Ông Lê Chí Nhân
Trải qua chặng đường dài hoạt động báo chí từ những năm 1950, nhà báo lão thành Lê Chí Nhân cho rằng, ông rất may mắn và diễm phúc được tham gia chiến dịch Xuân Mậu Thân ở Bến Tre. Trong chiến dịch, ông được Tỉnh ủy giao phụ trách công tác tuyên truyền, thông tin, báo chí.
Xác định đây là nhiệm vụ quan trọng lại huy động toàn lực lượng tuyên huấn từ tỉnh, huyện, xã vào chiến dịch. Nhà báo Lê Chí Nhân nhớ lại chuyện hy hữu: “Trước khi vào chiến dịch, chúng tôi có phát hành đặc san Xuân Chiến Thắng với nội dung “Xuân này hơn hẳn mấy xuân qua”, tờ báo rất đẹp, nhưng hàng ngàn tập báo xuân được giao bưu chở ban ngày vượt sông Hàm Luông bị bo bo Mỹ lấy được. Bo bo Mỹ khoe chiến thắng bằng cách chặn tất cả xuồng ghe qua lại để phát báo xuân. Ngành thông tấn báo chí viết và phát lên sóng điện, in tại chỗ hàng trăm bản tin Chiến Thắng.
Khi súng lệnh nổ ra thì cơ sở tại chỗ và bên ngoài nhập vào rải truyền đơn, phát loa đều khắp như báo với Mỹ ngụy là “Có Việt Cộng ở đây! Dân ở đây đã nổi dậy!”. Lực lượng chính trị làm công tác tuyên truyền trước khi vào chiến dịch đã loại khỏi vòng chiến đấu hơn phân nửa lực lượng quân ngụy mà Mỹ đã xác nhận, nhà báo Mỹ Paul Every viết: “… Như các nơi ở miền Nam Việt Nam, phân nửa binh sĩ quân đội ở Bến Tre đã rời khỏi quân ngũ để nghỉ vào ngày 31-1, tức Tết âm lịch của người Việt Nam, bất chấp sự cảnh báo về một cuộc tấn công có thể xảy ra…”.
Sau khi nhất trí phải có 3 mũi tấn công vào thị xã, mũi chủ yếu từ Hữu Định, Phước Thạnh, mũi hai từ An Khánh, Tường Đa, mũi thứ ba từ Giồng Trôm. Khi chiến dịch nổ ra, rất tiếc cánh Bình Nguyên, Bình Phú có nhiều cố gắng nhưng tổ dẫn đường bị hy sinh, nên mũi này cứ quanh quẩn không vào trung tâm thị xã được. Tuy nhiên, ta vẫn chiếm được phần lớn thị xã.
“Chúng ta hãy đem tinh thần cách mạng tiến công của Tết Mậu Thân 1968 vào công cuộc đổi mới, xây dựng đất nước và bảo vệ Tổ quốc, quyết làm cuộc Đồng khởi mới thắng lợi” - đồng chí Lê Chí Nhân bày tỏ mong muốn.
Nhóm PV
Nhóm PV