Sau hơn 2 năm triển khai thực hiện, công tác theo dõi tình hình thi hành pháp luật (THPL) trên địa bàn tỉnh đã thu được nhiều kết quả khả quan.
Kết quả bước đầu
Theo ông Nguyễn Đăng Minh - Trưởng Phòng Kiểm tra và theo dõi tình hình thi hành pháp luật (Sở Tư pháp), đây là lĩnh vực mới nhưng ngành đã có những động thái tích cực để triển khai thực hiện. Từ năm 2010, trên cơ sở tham mưu của Sở Tư pháp, UBND tỉnh đã ban hành kế hoạch và bước đầu triển khai thực hiện thí điểm ở hai lĩnh vực: hộ tịch và bảo vệ môi trường tại các làng nghề trên địa bàn tỉnh. Năm 2011, UBND tỉnh đã tổ chức theo dõi thêm ba lĩnh vực khác: vệ sinh an toàn thực phẩm đối với các cơ sở nuôi tôm thâm canh, bảo vệ quyền và lợi ích của đương sự tại phiên tòa do trợ giúp viên pháp lý thực hiện và theo dõi hoạt động bán đấu giá tài sản. Đây là năm lĩnh vực ảnh hưởng sâu rộng đến đời sống của nhân dân hoặc đang mang tính thời sự, nóng bỏng, được dư luận xã hội quan tâm theo dõi.
Sở Tư pháp được giao nhiệm vụ là cơ quan chủ trì thực hiện việc triển khai theo dõi THPL. Sở đã thành lập Phòng Kiểm tra và theo dõi tình hình THPL, với hai biên chế làm việc theo chế độ kiêm nhiệm; đồng thời phối hợp với các cơ quan: Sở Tài nguyên và Môi trường, Trung tâm Phát triển quỹ nhà đất, Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh, UBND các địa phương… để triển khai thực hiện. Qua theo dõi, Sở Tư pháp đã đánh giá được tình hình THPL trên địa bàn tỉnh, từ đó, làm tham mưu tích cực cho UBND tỉnh xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật và các biện pháp nâng cao hiệu quả THPL trong thời gian tới. Đặc biệt, trong lĩnh vực hộ tịch, đã thay đổi những biểu mẫu hộ tịch mới, phù hợp với thực tiễn, giúp đơn giản các thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian và giảm bớt công sức của công dân… Các tổ chức, cá nhân phối hợp trong việc theo dõi THPL cũng xem đây là dịp để kiểm tra, khảo sát, đánh giá lại hiệu quả thực thi pháp luật của ngành mình, đơn vị mình để có hướng điều chỉnh cho phù hợp hơn. Đây cũng là một hình thức để khảo sát, lấy ý kiến nhân dân về tính hiệu quả của công tác soạn thảo, ban hành, tuyên truyền, phổ biến và thực thi văn bản quy phạm pháp luật.
Còn đó những bất cập
Bên cạnh kết quả đạt được, công tác theo dõi tình hình THPL gặp không ít những khó khăn, vướng mắc làm ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động cũng như ý nghĩa pháp lý mà nó mang lại. Công tác theo dõi tình hình THPL không chỉ mới về nội dung công việc, mà còn mới về cách thức triển khai thực hiện, đặc biệt là những hạn chế về tổ chức nhân sự, nghiệp vụ và sự phối hợp của các cơ quan, đơn vị. Cụ thể: Thông tư số 03, ngày 3-3-2010 của Bộ Tư pháp quy định UBND tỉnh có trách nhiệm tổ chức theo dõi tình hình THPL trong các lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý của mình ở địa phương. Theo đó, UBND tỉnh quản lý hầu như mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, liên quan đến rất nhiều ngành, nghề, con người và số lượng quy định pháp luật áp dụng rất lớn. Tuy nhiên, về nhân sự, chỉ có 2 người đảm nhiệm công tác này, còn cấp huyện thì không có trách nhiệm thực hiện. Vì vậy, việc theo dõi tất cả lĩnh vực thuộc thẩm quyền của UBND tỉnh là một điều không khả thi. Từ thực trạng như vậy, Sở Tư pháp đã mạnh dạn đề xuất với UBND tỉnh kiến nghị Bộ Tư pháp điều chỉnh sao cho hàng năm, chỉ tập trung triển khai theo dõi một vài lĩnh vực cơ bản, cấp thiết. Một bất cập khác là Thông tư 03 quy định hệ thống chỉ tiêu đánh giá những nội dung theo dõi THPL còn chung chung, nhiều chỉ tiêu mang tính định tính như: đánh giá mức độ nâng cao nhận thức pháp luật, tác động của công tác tuyên truyền, đánh giá sự phù hợp của pháp luật đối với điều kiện kinh tế - xã hội, trình độ dân trí, truyền thống văn hóa và phong tục tập quán… Những yêu cầu này gây khó khăn trong quá trình thu thập, xử lý thông tin, nên kết quả theo dõi đánh giá chưa chính xác.
Ông Nguyễn Đăng Minh đánh giá, hoạt động theo dõi tình hình THPL đang được thực hiện theo kiểu “vừa làm, vừa rút kinh nghiệm”. Sắp tới, nếu Chính phủ ban hành nghị định thay thế cho Thông tư số 03, nhằm nâng cao địa vị pháp lý của công tác theo dõi THPL, thì hy vọng rằng công tác này sẽ hoàn thiện hơn.