Kết quả chuyến thăm LB Nga và tham dự Hội nghị ASEAN – Nga của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc

Sáng 21-5 (theo giờ Việt Nam), Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc và Đoàn Cấp cao Chính phủ nước ta đã về tới Hà Nội, kết thúc tốt đẹp chuyến thăm chính thức Liên bang Nga và tham dự Hội nghị Cấp cao kỷ niệm 20 năm quan hệ đối thoại ASEAN – Nga.Nhân dịp này, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Lê Hoài Trung đã trả lời phỏng vấn các cơ quan báo chí tháp tùng Đoàn.

Phóng viên (PV): Xin Thứ trưởng cho biết ý nghĩa và kết quả đạt được trong chuyến thăm chính thức Liên bang Nga của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc?

Thứ trưởng Lê Hoài Trung: Chuyến thăm chính thức Liên bang Nga lần này là chuyến thăm nước ngoài đầu tiên của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc trên cương vị người đứng đầu Chính phủ. Chuyến thăm thể hiện đường lối nhất quán của Đảng, Nhà nước ta coi trọng và ưu tiên tăng cường quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt – Nga vì lợi ích của hai bên và hòa bình, hợp tác, phát triển của khu vực và thế giới, trên cơ sở đường lối đối ngoại của Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XII.

Mặc dù Nga đang chuẩn bị cho Hội nghị Cấp cao kỷ niệm 20 năm quan hệ đối tác Nga – ASEAN, song phía bạn đã đón Thủ tướng và đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam thăm chính thức với những nghi thức hết sức trọng thị. Các cuộc hội đàm, gặp gỡ đều diễn ra trên tinh thần cởi mở, hữu nghị, tin cậy rất cao và thiết thực theo tinh thần quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt – Nga. Tất cả các nhà lãnh đạo cao nhất của Nga từ Tổng thống Vladimir Putin, Thủ tướng Dmitry Medvedev) cho đến Chủ tịch Thượng viện, Hạ viện đều khẳng định Việt Nam là một trong những ưu tiên đối ngoại của Nga ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương và bày tỏ mong muốn thúc đẩy hợp tác với Việt Nam trên mọi lĩnh vực.

Về chính trị - ngoại giao, hai bên nhất trí duy trì tiếp xúc cấp cao, tiếp tục phối hợp chặt chẽ và hiệu quả trên các diễn đàn quốc tế; nâng cao hiệu quả của các cơ chế hợp tác giữa hai nước, đặc biệt là Ủy ban liên Chính phủ về hợp tác kinh tế - thương mại và khoa học – kỹ thuật, Đối thoại chiến lược ngoại giao – quốc phòng – an ninh.

Về hợp tác kinh tế - thương mại mà hai bên đều nhất trí cho rằng còn ở mức khiêm tốn, chưa tương xứng với quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt – Nga, lãnh đạo hai nước đã dành nhiều thời gian để thảo luận và thống nhất nhiều biện pháp cụ thể. Trong đó, các nhà lãnh đạo đã chỉ đạo các bộ, ngành hai nước phối hợp chặt chẽ để triển khai hiệu quả Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh kinh tế Á – Âu, phấn đấu tăng nhanh kim ngạch thương mại song phương. Phía Nga khẳng định sẽ tạo thuận lợi để Việt Nam tăng xuất khẩu vào thị trường Nga, đặc biệt là các mặt hàng mà ta có thế mạnh như nông, thủy, hải sản. Hai bên cũng thể hiện quyết tâm sớm tháo gỡ các vướng mắc để triển khai 20 dự án đầu tư ưu tiên giữa hai nước. Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam và các tập đoàn dầu khí hàng đầu của Nga đã ký các thỏa thuận mới để mở rộng hợp tác, trong đó có các hoạt động khai thác của phía Việt Nam trong liên doanh với Nga tại nước Nga và hoạt động thăm dò, khai thác của phía Nga trên thềm lục địa Việt Nam. 

Trong khuôn khổ chuyến thăm, hai bên đã ký 9 văn bản hợp tác trong các lĩnh vực dầu khí, đầu tư, nông nghiệp, trong đó có Bản ghi nhớ giữa Bộ Công Thương Việt Nam và Bộ Phát triển Kinh tế Nga về hợp tác thúc đẩy thương mại song phương đến năm 2020. Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã đến dự Tọa đàm phát triển kinh tế, thương mại và thúc đẩy hợp tác du lịch Việt Nam – Liên bang Nga và lễ khởi công Dự án chăn nuôi bò sữa và sản xuất chế biến sữa công nghệ cao của Tập đoàn TH True Milk trị giá 2,7 tỷ USD trong 20 năm tại tỉnh Moskva, trong đó giai đoạn đầu trị giá 500 triệu USD.

Bên cạnh đó, lãnh đạo cấp cao hai nước cũng đã trao đổi và nhất trí tăng cường quan hệ hợp tác trong nhiều lĩnh vực khác như giáo dục đào tạo, nhân văn, kỹ thuật quân sự, an ninh, du lịch, phối hợp trong khuôn khổ hợp tác ASEAN - Nga…. Thủ tướng Medvedev nhất trí với đề xuất của ta về việc tham gia dự án xây dựng tuyến đường sắt thành phố Hồ Chí Minh – Lộc Ninh kết nối với Campuchia trên cơ sở nguồn vốn từ Quỹ ASEAN – Nga.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và các nhà lãnh đạo Nga cũng đã trao đổi sâu rộng về các vấn đề quốc tế và khu vực cùng quan tâm. Về vấn đề Biển Đông, lãnh đạo Nga ủng hộ việc giải quyết vấn đề Biển Đông bằng biện pháp hòa bình, trên cơ sở Luật pháp quốc tế và Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển 1982, cam kết tiếp tục hợp tác thăm dò khai thác dầu khí tại vùng thềm lục địa Việt Nam.

Trong khuôn khổ chuyến thăm, Thủ tướng đã tiếp Chủ tịch Đảng Cộng sản Nga G.Zyuganov (G.Diu-ga-nốp), trao đổi về đường lối của hai Đảng. Đảng Cộng sản Nga khẳng định ủng hộ đối với sự phát triển của quan hệ hai nước, đánh giá cao việc triển khai các hoạt động thiết thực trong hợp tác giữa hai Đảng. Thủ tướng cũng dành thời gian gặp gỡ đông đảo những người bạn của Việt Nam trong Hội Cựu chuyên gia quân sự Liên Xô và Nga đã từng giúp Việt Nam trong thời gian chiến tranh và Hội Hữu nghị Nga – Việt. Các cuộc gặp gỡ đã diễn ra rất xúc động, các bạn Nga thể hiện những tình cảm hết sức tốt đẹp với nhân dân Việt Nam. Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc bày tỏ cảm ơn chân thành và sâu sắc, tình cảm thủy chung son sắt của nhân dân Việt Nam đối với tấm lòng của những người bạn Liên Xô trước đây và Nga hiện nay, mong muốn các bạn bè Nga tiếp tục đóng góp tích cực, vun đắp cho sự phát triển và tình hữu nghị Việt – Nga.

Trong chuyến thăm, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã gặp gỡ đại diện cộng đồng người Việt tại Nga, thông báo tình hình trong nước, đường lối của Đảng và Nhà nước ta, nhất là đối với cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài, đồng thời lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của bà con. Trong các cuộc hội đàm, tiếp xúc với phía Nga, Thủ tướng Chính phủ hết sức quan tâm và đã đề nghị phía Nga tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi cho cộng đồng người Việt tại Nga sinh sống, làm việc, kinh doanh ổn định theo luật pháp Nga và hòa nhập với sở tại, đóng góp vào việc củng cố tình hữu nghị giữa hai dân tộc Việt Nam - Nga.

PV: Công tác tổ chức Hội nghị Cấp cao kỷ niệm 20 năm thiết lập quan hệ đối tác ASEAN – Nga đã được phía Nga chuẩn bị hết sức chu đáo và trọng thị. Thứ trưởng đánh giá thế nào về ý nghĩa và những kết quả đã đạt được tại Hội nghị lần này?

Thứ trưởng Lê Hoài Trung: Trong 20 năm qua kể từ khi ASEAN và Nga thiết lập quan hệ Đối tác Đối thoại vào năm 1996, quan hệ ASEAN – Nga đã đạt được những bước phát triển quan trọng đáng kể. Hai bên đã nâng quan hệ lên tầm Đối tác Toàn diện và Tiến bộ vào năm 2005; Nga hiện tham gia tất cả các cơ chế hợp tác quan trọng của ASEAN; hợp tác giữa 2 bên không ngừng gia tăng trong các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội. Việc ASEAN – Nga họp Hội nghị Cấp cao theo sáng kiến của Tổng thống Putin thể hiện nhận thức chung của hai bên về yêu cầu và tiềm năng tăng cường hợp tác trong tình hình mới. Tổng thống Putin chính thức bày tỏ mong muốn nâng quan hệ Nga – ASEAN lên tầm đối tác chiến lược. Trong quá trình này, nước CHDCND Lào đã thể hiện nhiều cố gắng đóng góp với cương vị là Chủ tịch ASEAN và nước điều phối quan hệ Nga – ASEAN.

Về quan hệ ASEAN – Nga, hai bên đánh giá cao những kết quả đạt được sau 20 năm phát triển quan hệ đối tác đối thoại và 10 năm thực hiện Tuyên bố chung ASEAN-Nga về Quan hệ Đối tác toàn diện và tiến bộ, cũng như việc triển khai Kế hoạch Hành động Toàn diện giai đoạn 2005 – 2015. Tuy nhiên, các nhà lãnh đạo cũng cho rằng hợp tác ASEAN – Nga vẫn chưa thực sự tương xứng với tiềm năng và kỳ vọng của hai bên, do vậy cần nhiều nỗ lực hơn nữa để đưa quan hệ hợp tác đi vào chiều sâu, thực chất và mang lại lợi ích thiết thực, nhất là trong các lĩnh vực ưu tiên và là thế mạnh của mỗi bên. Theo đó, các nhà lãnh đạo đã thông qua Tuyên bố Sochi và ghi nhận 05 văn kiện gồm: (i) Kế hoạch Hành động toàn diện ASEAN-Nga giai đoạn 2016-2020, (ii) Báo cáo Khuyến nghị chính sách của Nhóm các Nhân vật nổi tiếng ASEAN-Nga (AREPG), (iii) Kế hoạch hành động ASEAN-Nga về khoa học, công nghệ và đổi mới, (iv) Báo cáo tình hình thực hiện Chương trình làm việc về thương mại và đầu tư ASEAN-Nga giai đoạn 2016-2020, và (v) Chương trình làm việc ASEAN-Nga về hợp tác nông nghiệp và an ninh lương thực. Tuyên bố Sochi và các văn kiện nêu trên chính là khuôn khổ và là cơ sở quan trọng cho việc tăng cường hợp tác ASEAN-Nga trong thời gian tới.

Tuyên bố Sochi có ý nghĩa rất quan trọng khẳng định các nguyên tắc và định hướng cho quan hệ hai bên trên các lĩnh vực chính trị-an ninh, kinh tế-thương mại, văn hóa-xã hội, tăng cường kết nối và hỗ trợ ASEAN hội nhập và thu hẹp khoảng cách phát triển, góp phần củng cố và duy trì môi trường hòa bình, ổn định và thịnh vượng ở khu vực. Tuyên bố cũng nhấn mạnh sự cần thiết tăng cường gắn kết và hợp tác chặt chẽ giữa ASEAN và Nga trong xử lý các thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống mới.

Trao đổi về các vấn đề khu vực và quốc tế cùng quan tâm, các nhà lãnh đạo hai bên nhấn mạnh tầm quan trọng và sự cần thiết của việc duy trì hòa bình, an ninh ở châu Á – Thái Bình Dương cũng như vai trò, đóng góp của ASEAN và Nga trong việc xử lý những thách thức về an ninh và phát triển đang đặt ra ở khu vực. Theo đó, ASEAN đánh giá cao vai trò của Nga, một cường quốc Á-Âu có lợi ích gắn liền với khu vực, bày tỏ mong muốn Nga tiếp tục thể hiện vai trò và trách nhiệm trong việc xây dựng một cấu trúc khu vực bền vững, tham gia tích cực hơn vào các cơ chế hợp tác của ASEAN trong việc giải quyết các vấn đề an ninh, ủng hộ lập trường và vai trò trung tâm của ASEAN ở khu vực. Các nhà lãnh đạo ASEAN-Nga đã nhấn mạnh trong Tuyên bố Sochi tầm quan trọng và lợi ích chung của việc bảo đảm hòa bình, ổn định, an ninh và an toàn hàng hải và hàng không ở Biển Đông đối với hòa bình và phát triển ở khu vực và thế giới; đề cao lập trường nguyên tắc của ASEAN giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế, nhất là Công ước Liên hợp quốc về Luật biển 1982 (UNCLOS), các tiêu chuẩn và thông lệ phù hợp của Tổ chức Hàng không Dân sự Quốc tế (ICAO) và Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO), không sử dụng và đe dọa sử dụng vũ lực, tự kiềm chế, không có các hành động làm phức tạp thêm tình hình, thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và sớm hoàn tất bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC).

PV: Xin Thứ trưởng đánh giá về sự tham gia đóng góp của Đoàn Việt Nam tại Hội nghị Cấp cao ASEAN-Nga lần này?

Thứ trưởng Lê Hoài Trung: Trong quá trình chuẩn bị chương trình và các văn kiện của Hội nghị, ta đã tích cực thúc đẩy thống nhất lập trường của ASEAN, đóng góp ý kiến phản ánh được các quan tâm chung và lợi ích của Việt Nam. Đoàn Việt Nam đã đề xuất nhiều ý kiến để quan hệ Đối tác Toàn diện và Tiến bộ ASEAN - Nga ngày càng hiệu quả và thực chất hơn, đáp ứng lợi ích của hai bên và phù hợp với thế mạnh của cả Nga và ASEAN.

Đặc biệt, trong bài phát biểu của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tại phiên toàn thể của hội nghị, Thủ tướng đã tập trung nêu các lĩnh vực cần ưu tiên trong quan hệ đối tác ASEAN – Nga, đồng thời nêu ra sáng kiến hợp tác cụ thể. Về hợp tác chính trị - an ninh, nhất là trong các lĩnh vực an ninh biển, phòng chống khủng bố và tội phạm xuyên quốc gia, Thủ tướng nhấn mạnh hai bên cần đẩy mạnh đối thoại ở các cấp, kể cả cấp cao, phối hợp chặt chẽ tại các diễn đàn, cơ chế an ninh khu vực do ASEAN giữ vai trò chủ đạo, xây dựng các cơ chế hợp tác và cùng triển khai các biện pháp hiệu quả phù hợp. Thủ tướng đề nghị ASEAN và Nga tranh thủ tối đa các tiềm năng để thúc đẩy quan hệ kinh tế, thương mại, đầu tư, năng lượng, du lịch, trong đó có việc đàm phán hiệp định thương mại tự do Nga - ASEAN, kết nối doanh nghiệp. Thủ tướng cũng đề nghị hai bên mở rộng hợp tác giáo dục đào tạo, khoa học - công nghệ, giao lưu văn hóa và nhân dân, trao đổi sinh viên và thanh niên; tăng cường hợp tác ứng phó với biến đổi khí hậu và phòng chống thiên tai, thực hiện Chương trình nghị sự Liên hợp quốc về Phát triển bền vững đến 2030 và Thỏa thuận của Hội nghị COP-21 về Biến đổi khí hậu. Sáng kiến của Việt Nam về việc Nga và ASEAN xem xét tổ chức định kỳ, có thể là hàng năm, triển lãm kinh tế - thương mại ASEAN – Nga tại Nga đã được các nước rất quan tâm.

Tại cuộc gặp giữa các lãnh đạo ASEAN và Nga với đại diện Liên minh kinh tế Á – Âu, Tổ chức Hợp tác Thượng Hải và Ban Thư ký ASEAN, Thủ tướng đã đề nghị Nga hỗ trợ ASEAN thực hiện Tầm nhìn 2025; tăng cường hợp tác, kết nối kinh tế, đối thoại ở các cấp về thương mại và đầu tư; chia sẻ thông tin về đối tác công – tư, đổi mới, sáng tạo và chuyển giao công nghệ; thúc đẩy kết nối trong ASEAN và giữa ASEAN với Nga.

Về tình hình khu vực, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đề cập những diễn biến phức tạp gần đây ở Biển Đông gây lo ngại cho cộng đồng quốc tế, các nước ASEAN, trong đó có Việt Nam. Thủ tướng nhấn mạnh Việt Nam và các nước ASEAN khác đều xác định hòa bình, an ninh ở Biển Đông có ý nghĩa thiết yếu đối với hòa bình, an ninh khu vực và toàn cầu, do vậy cần bảo đảm an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không; không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực; giải quyết tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình, tôn trọng các tiến trình ngoại giao và pháp lý phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển 1982; tuân thủ đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), sớm tiến tới Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC). Thủ tướng nêu rõ tình hình hiện nay đặt ra yêu cầu cấp bách là các quốc gia liên quan kiềm chế, ngưng các hành động đơn phương, không quân sự hóa, thúc đẩy các cuộc đối thoại và thương lượng để giải quyết tranh chấp và sớm có kết quả thực chất về xây dựng COC, tôn trọng các tiến trình ngoại giao và pháp lý quốc tế, tăng cường các biện pháp xây dựng lòng tin và ngoại giao phòng ngừa.

Nhân dịp này, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cũng đã có các cuộc tiếp xúc rộng rãi với lãnh đạo các nước ASEAN về quan hệ song phương và về các vấn đề cùng quan tâm. Các cuộc tiếp xúc đều có nội dung thiết thực, trao đổi các biện pháp cụ thể nhằm thúc đẩy quan hệ song phương giữa Việt Nam và các nước ASEAN.

Chuyến thăm chính thức Liên bang Nga và tham dự Hội nghị Cấp cao kỷ niệm 20 năm thiết lập quan hệ đối tác ASEAN – Nga của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc và đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đã thành công tốt đẹp, góp phần quan trọng vào việc tăng cường quan hệ đối tác chiến lược toàn diện Việt – Nga trên cả bình diện song phương và đa phương, thể hiện tinh thần tích cực và trách nhiệm của Việt Nam đối với công việc của ASEAN, thúc đẩy quan hệ hợp tác ASEAN – Nga, đồng thời từ đó tranh thủ các điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện các đường lối phát triển và đối ngoại đã được Đại hội Đảng lần thứ XII đề ra./.