Bà Nguyễn Thị Hoa có nhu cầu tư vấn: Cha mẹ tôi mất đã lâu, tôi là người thừa kế hợp pháp thửa đất lúa 1.200m2 của cha mẹ để lại. Tháng 8-2022, tôi đi làm thủ tục để đứng tên giấy chứng nhận (GCN) quyền sử dụng đất (QSDĐ) thì phát hiện bà Hẳng là người có đất liền kề đã đăng ký lấn sang đất tôi 100m2. Xin hỏi tôi phải làm sao để lấy lại đất đã bị lấn chiếm. Thủ tục gồm những gì?
Thắc mắc của bà được luật sư Võ Tấn Thành (Đoàn Luật sư Bến Tre) tư vấn như sau:
- Luật Đất đai năm 2013 quy định rõ ràng về tính hợp pháp, cơ sở pháp lý xác nhận quyền sở hữu của người sử dụng đất. Điều 4 Luật Đất đai quy định: Đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý. Nhà nước trao QSDĐ theo quy định của luật này.
Điều 5 Luật Đất đai quy định: Người sử dụng đất được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận QSDĐ, nhận chuyển nhượng QSDĐ theo quy định của luật này. Theo đó, luật quy định: “Nhà nước công nhận QSDĐ là việc Nhà nước trao QSDĐ cho người đang sử dụng đất ổn định mà không có nguồn gốc được Nhà nước giao đất, cho thuê đất thông qua việc cấp GCN QSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất lần đầu đối với thửa đất xác định” (khoản 9, Điều 3 Luật Đất đai).
Luật quy định: GCN QSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất là chứng thư pháp lý để Nhà nước xác nhận QSDĐ, quyền sở hữu nhà ở, tài sản khác gắn liền với đất hợp pháp của người có QSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và quyền sở hữu tài sản khắc gắn liền với đất (khoản 16, Điều 3 Luật Đất đai).
Mặt khác, luật quy định về nguyên tắc sử dụng đất: phải đúng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và đúng mục đích sử dụng đất; tiết kiệm, hiệu quả, bảo vệ môi trường và không làm tổn hại đến lợi ích chính đáng của người sử dụng đất xung quanh (Điều 5 Luật Đất đai). Luật cũng quy định về những hành vi bị nghiêm cấm, trong đó nghiêm cấm hành vi “lấn chiếm, hủy hoại đất đai” (khoản 1, Điều 12).
Căn cứ các quy định trên và theo thông tin của bà cung cấp, nếu phần diện tích đất 1.200m2 của bà được hưởng thừa kế, trước đây đã được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cấp GCN QSDĐ. Tuy nhiên, đến năm 2013 thì bà Hẳng (người sử dụng đất liền kề) đăng ký sau và cũng được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp GCN QSDĐ chồng lấn lên diện tích đất của bà chiếm 100m2 của bà.
Trường hợp bà Hẳng chưa sử dụng đất này (100m2 đất lấn chiếm) thì bà có thể làm đơn kiến nghị gửi cơ quan Nhà nước có thẩm quyền (UBND cấp huyện) yêu cầu thu hồi GCN QSDĐ đã cấp cho bà Hẳng nếu việc cấp GCN QSDĐ cho bà Hẳng không đúng quy định của pháp luật.
Trường hợp bà Hẳng đã sử dụng 100m2 đất đã lấn sang phần đất của bà mà không chịu giao trả, thì bà có quyền yêu cầu UBND cấp xã giải quyết trên tinh thần hòa giải. Nếu hòa giải không thành, bà có thể khởi kiện ra Tòa án nhân dân cấp huyện (nơi có đất tranh chấp) để yêu cầu Tòa án nhân dân giải quyết về việc “tranh chấp QSDĐ” theo trình tự thủ tục chung, đúng quy định của pháp luật.
H.Trâm (thực hiện)