Đề xuất tiếp tục chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận

Phó thủ tướng Chính phủ Nguyễn Hòa Bình trình bày Tờ trình trước Quốc hội.

Về sự cần thiết phát triển điện hạt nhân, theo Tờ trình của Chính phủ, hiện nay điện hạt nhân ngày càng được nhiều nước quan tâm và tiếp tục phát triển trong bối cảnh chống biến đổi khí hậu, thực hiện cam kết giảm phát thải khí nhà kính, bảo đảm an ninh năng lượng.

Nhu cầu tiêu thụ điện của Việt Nam được dự báo vẫn tiếp tục tăng cao nhằm hướng tới mục tiêu đến năm 2030 là nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, đến năm 2050 trở thành nước công nghiệp phát triển hàng đầu khu vực châu Á. Theo Quy hoạch điện VIII, tổng công suất đặt hệ thống điện hiện nay từ khoảng 80 GW tăng lên 150 GW vào năm 2030 và lên đến khoảng 490-573 GW năm 2050. Phát triển nguồn điện cần đáp ứng mục tiêu kép: vừa phải đầu tư xây dựng các nguồn điện mới để cung cấp đủ điện, vừa phải chuyển dịch năng lượng theo hướng xanh, sạch, đạt mục tiêu phát thải ròng bằng “0” năm 2050 theo cam kết tại COP26.

Nhiều nguồn điện than, điện khí lớn trong Quy hoạch điện VIII bị khuyến cáo hạn chế và gặp khó khăn trong quá trình triển khai. Bên cạnh đó, trong trung và dài hạn vẫn tiềm ẩn các vấn đề quốc tế ảnh hưởng đến nguồn cung năng lượng truyền thống (than, dầu, khí) trong khi Việt Nam tiếp tục là nước phải nhập khẩu lượng đáng kể các nguồn nhiên liệu này.

Trong bối cảnh đó, việc xem xét phát triển nguồn điện hạt nhân ở Việt Nam là cần thiết vì nguồn điện hạt nhân giúp đa dạng hóa nguồn cung cấp điện, bảo đảm an ninh năng lượng. Là giải pháp đáp ứng được nhiệm vụ kép: vừa cung cấp điện nền, vừa là nguồn điện xanh và bền vững.

Chi phí sản xuất điện trung bình của điện hạt nhân có thể cạnh tranh được với các nguồn truyền thống khác, nhất là nguồn nhiệt điện than và nguồn điện khí LNG với giá nhiên liệu tăng cao dần. Phát triển điện hạt nhân có cơ hội tranh thủ được các nguồn lực quốc tế về tài chính, khoa học cồng nghệ, nhân lực chất lượng cao qua các chương trình hợp tác song phương, đa phương; nâng cao tiềm lực khoa học công nghệ quốc gia, tạo cơ hội tham gia vào chuỗi cung ứng công nghiệp điện hạt nhân.

Về địa điểm xây dựng nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận, thực hiện chủ trương đầu tư các dự án điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và Ninh Thuận 2 được Quốc hội thông qua vào kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XII (năm 2009), Chính phủ đã giao Tập đoàn điện lực Việt Nam làm chủ đầu tư các dự án và đã hợp tác với phía Nga (Dự án Ninh Thuận 1) và Nhật Bản (Dự án Ninh Thuận 2) để triển khai công tác chuẩn bị đầu tư các dự án.

Các tư vấn của Nga và Nhật Bản đã hoàn thành khảo sát, lập Hồ sơ phê duyệt địa điểm và Báo cáo nghiên cứu khả thi các dự án để Tập đoàn điện lực Việt Nam trình Chính phủ phê duyệt. Các địa điểm này đã được các tư vấn trong và ngoài nước khảo sát, đánh giá rất kỹ, là hai địa điểm tốt nhất, đáp ứng các tiêu chí khắt khe của quốc tế, phù hợp để xây dựng nhà máy điện hạt nhân tại Việt Nam. Sau khi các dự án điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2 dừng thực hiện theo Nghị quyết của Quốc hội, các địa điểm này đã được quy hoạch làm đất dự trữ chiến lược lâu dài cho năng lượng để có thể tiếp tục xây dựng các nhà máy điện hạt nhân khi có chủ trương tái khởi động từ cấp có thẩm quyền.  Hiện nay các địa điểm này vẫn đang được quản lý tốt.

Do đó, việc sử dụng các địa điểm xây dựng nhà máy điện hạt nhân tại tỉnh Ninh Thuận đã được nghiên cứu trước đây để phát triển, xây dựng điện hạt nhân trong thời gian tới là rất thuận lợi, tiết kiệm được thời gian và chi phí trong việc nghiên cứu, khảo sát, lựa chọn địa điểm.

Phát triển điện hạt nhân trên quan điểm vì mục đích hòa bình, bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia và phát triển bền vững, gắn với mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050. Sử dụng các công nghệ hiện đại đã được kiểm chứng và thương mại hóa trên thế giới để xây dựng các nhà máy điện hạt nhân nhằm đảm bảo yêu cầu về an toàn hạt nhân và hiệu quả đầu tư.

Phát triển điện hạt nhân phải bảo đảm an toàn ở mức cao nhất, giảm thiểu rủi ro cho con người và môi trường; xây dựng văn hóa an toàn hạt nhân, bảo vệ tài nguyên trên cơ sở đẩy mạnh hợp tác quốc tế nhằm tận dụng tri thức, công nghệ và đầu tư; tận dụng những kết quả, bài học kinh nghiệm trong quá trình chuân bị đầu tư các dự án điện hạt nhân trước đây. Đồng thời nghiên cứu áp dụng các công nghệ điện hạt nhân tiên tiến hiện nay.

Phát triển điện hạt nhân gắn với phát triển tổng thể hệ sinh thái công nghiệp năng lượng quốc gia, là lĩnh vực công nghệ cao, liên ngành, chương trình dài hạn, đầu tư lớn và có tác động sâu rộng đến phát triển kinh tế - xã hội, khoa học - công nghệ và công nghiệp của đất nước.

Mục tiêu tổng quát phát triển điện hạt nhân là nhằm bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng quốc gia và phát triển bền vững, đáp ứng mục tiêu phát thải ròng bằng “0” năm 2050, từng bước xây dựng và phát triển ngành công nghiệp điện hạt nhân có đóng góp hiệu quả trực tiếp cho phát triển kinh tế - xã hội và tăng cường tiềm lực khoa học và công nghệ của đất nước.

Mục tiêu cụ thể: cung cấp nguồn điện nền, đóng góp đáng kể trong cơ cấu sản xuất điện, giúp đa dạng hóa năng lượng sơ cấp, nâng cao an ninh năng lượng, ổn định hệ thống điện, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, bảo đảm quốc phòng an ninh, bảo vệ môi trường, sinh thái. Xây dựng và đưa các nhà máy điện hạt nhân vào khai thác vận hành an toàn, hiệu quả, giảm thiểu rủi ro thấp nhất về môi trường.

Đồng thời, xây dựng cơ sở hạ tầng đồng bộ cho chương trình dài hạn về phát triển điện hạt nhân, từng bước nâng tỷ lệ điện hạt nhân đạt mức hợp lý trong tổng sản lượng điện năng quốc gia. Thực hiện các biện pháp đảm bảo an ninh cho các cơ sở hạt nhân. Kiện toàn cơ quan quản lý nhà nước, hệ thống văn bản pháp luật về kiểm soát an ninh, an toàn hạt nhân và an toàn bức xạ, hoàn thiện khung pháp lý để phát triển điện hạt nhân. Xây dựng văn hóa an toàn hạt nhân và phổ biến rộng rãi trong xã hội. Xây dựng chương trình phát triển khoa học - công nghệ, phát triển nguồn nhân lực nhằm đáp ứng cho các giai đoạn phát triển điện hạt nhân.

Quốc hội sẽ thảo luận và xem xét, quyết định nội dung này tại Kỳ họp thứ 8.

Ý Nhiên