Con nghêu Bến Tre bơi ra biển lớn

Ngày 3-11-2009, Sở NN&PTNT đã tổ chức hội thảo công bố chứng nhận đạt tiêu chuẩn MSC đối với nghề sản xuất, quản lý và khai thác con nghêu Bến Tre. Tham dự có đại diện một số ngành tỉnh, các hợp tác xã sản xuất nghêu và các công ty đông lạnh thủy sản xuất khẩu trong tỉnh. Hội thảo đã tập trung đánh giá lại hành trình được chứng nhận MSC, các báo cáo tham luận của HTX thủy sản Rạng Đông, HTX thủy sản Đồng Tâm, HTX nghêu An Thủy, Công ty Cổ phần thủy sản Bến Tre…

Niềm vui với nghề nuôi nghêu Bến Tre
Theo đánh giá của Sở NN&PTNT, ý nghĩa của việc áp dụng tiêu chí MSC là nâng cao nhận thức cộng đồng và chính quyền địa phương để ngày càng hoàn thiện lộ trình phát triển bền vững nghêu dựa vào quản lý cộng đồng, thông qua mô hình quản lý này để vận dụng phát triển sang các đối tượng nuôi khác; góp phần rất lớn trong bảo vệ nguồn lợi thủy sản, hệ đa dạng sinh học, bảo vệ môi trường sống, nâng cao chất lượng cộng đồng người nghèo ven biển. Việc đánh giá để cấp chứng nhận nghề cá bền vững theo các tiêu chí của MSC hiện nay tuy mới thực hiện thành công ở một số nghề cá của các nước phát triển nhưng nhiều nhà cung cấp, nhiều chuỗi siêu thị lớn đã đưa ra tuyên bố trong vài năm tới sẽ chỉ bán sản phẩm có chứng chỉ bền vững của Hội đồng Biển quốc tế MSC. Điều đó càng khẳng định triển vọng phát triển thị trường con nghêu Bến Tre là rất lớn.
Trong thời gian rất ngắn, từ khi công bố chứng nhận MSC nghêu Bến Tre, có nhiều đoàn khách trong và ngoài nước đến tiếp thị, đặt hàng, giá cả bắt đầu tăng cao. Từ 19.000đ/kg nghêu thịt nay có lúc tăng lên 22.000đ/kg. Do vậy, cần có quá trình, thời gian và sự nỗ lực phối hợp của các cấp, các ngành và cộng đồng ngư dân trong thực hiện chương trình phát triển bền vững nguồn tài nguyên thiên nhiên này. Cần có chính sách tập trung đầu tư nâng cao chất lượng cuộc sống cộng đồng; xây dựng và phát triển mô hình quản lý cộng đồng kiểu mới theo cơ chế đồng quản lý, tạo sự đồng thuận của người dân, đảm bảo phù hợp với luật pháp; thực hiện chương trình kiểm soát thu hoạch  nhằm áp dụng các tiêu chí an toàn vệ sinh chất lượng sản phẩm, đảm bảo sức khỏe người tiêu dùng trong nước và định hướng mở rộng xuất khẩu; áp dụng chương trình bảo tồn và bảo vệ nguồn lợi thủy sản; khai thác đúng qui mô, địa điểm, mùa vụ, kích cỡ và tỷ lệ cho phép để duy trì và phát triển sản lượng đàn nghêu; tiếp tục đầu tư quan trắc môi trường, kiểm soát chặt chẽ dịch bệnh để dự báo thời điểm thu hoạch, san thưa, di dời nhằm bảo vệ tốt môi trường sống của giống loài và các đối tượng thủy sản khác.
Làm gì để con nghêu vươn xa khi có chứng nhận MSC?
Về quản lý, cần hình thành liên minh HTX nuôi nghêu của tỉnh để các HTX có thể hỗ trợ nhau cùng phát triển. Phối hợp bảo vệ an ninh vùng nuôi, vùng ven biển trong khu vực HTX quản lý. Tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng với cộng đồng vùng nuôi trong bảo vệ, bảo tồn và phát triển nguồn lợi nghêu giống, nghêu bố mẹ. Có chính sách giao thêm đất có thời hạn sử dụng lâu dài cho các HTX để mở rộng qui mô sản xuất theo mô hình đồng quản lý. Củng cố, phát triển và nhân rộng mô hình quản lý của HTX thủy sản Rạng Đông để các HTX còn yếu học tập kinh nghiệm. Hoàn thiện thể chế quản lý qui hoạch, bảo tồn hệ đa dạng sinh học, môi trường, nguồn lợi. Xây dựng mô hình điểm đồng quản lý tổng hợp vùng bờ để HTX hỗ trợ giải quyết chuyển nghề cho các hộ ngư dân đang hoạt động khai thác ven biển, khu vực cửa sông bằng ngư cụ cấm sử dụng. Giải pháp về khoa học, cơ quan quản lý nên khoanh vùng khu vực phân bố nghêu bố mẹ, khu vực thường xuyên xuất hiện nghêu giống để có giải pháp khai thác hợp lý, bảo vệ và tái tạo nguồn nghêu bố mẹ, xác định các khu vực phát triển nghêu thương phẩm. Hoàn chỉnh qui hoạch chi tiết vùng bãi bồi cửa sông ven biển. Xác định vị trí nuôi cho từng vùng, từng loại hình và đối tượng cụ thể. Xây dựng chiến lược phát triển nghề nuôi nghêu để đầu tư khoa học công nghệ nuôi, sản xuất giống, cơ sở hạ tầng, xây dựng các mô hình thực nghiệm. Đẩy mạnh việc áp dụng kết quả nghiên cứu khoa học vào các lĩnh vực quan trắc môi trường, công nghệ làm sạch nghêu, chăm sóc phòng trừ bệnh, công nghệ nuôi kết hợp với các đối tượng nuôi khác. Đặc biệt, phải thích ứng với tác động của biến đổi khí hậu. Có kế hoạch xây dựng chương trình quản lý và quảng bá chứng nhận tiêu chuẩn MSC cho nghêu Bến Tre đối với các HTX trong ngoài tỉnh. Giải pháp về vốn, tỉnh cần thu hút nguồn vốn đầu tư từ các thành phần kinh tế, các tổ chức khoa học xã hội, các doanh nghiệp trong nước và quốc tế. Tập trung vào các lĩnh vực đầu tư nghiên cứu bảo tồn và phát triển, hỗ trợ nâng cao năng lực, thu mua, sơ chế, bảo quản, dịch vụ, xúc tiến thương mại, du lịch cộng đồng. Tăng cường mở rộng vùng nuôi thông qua nguồn vốn tích lũy tái đầu tư của các tập đoàn, HTX, các thành viên của chuỗi liên kết sản xuất. Giải pháp về đào tạo, tập trung đào tạo cho cộng đồng ngư dân về kiến thức pháp luật trong các lĩnh vực có liên quan đến bảo vệ môi trường, bảo tồn đa dạng sinh học, cơ chế đồng quản lý, công nghệ sơ chế, bảo quản sản phẩm sau thu hoạch; an toàn vệ sinh thực phẩm, phát triển cộng đồng, tiếp cận với văn hóa du lịch. Nâng cao năng lực, trình độ cho cán bộ quản lý HTX, quản lý vốn, quản lý thu hoạch, quản lý an toàn vệ sinh và chất lượng sản phẩm, quản lý qui trình truy xuất nguồn gốc sản phẩm, quản lý quảng bá thương hiệu.