Hơn một tháng qua, cát lấp chẳng những tăng giá chóng mặt mà còn khan hiếm. Cùng với đó, cát xây cũng “té nước theo mưa”. Hệ quả, nhiều công trình trên địa bàn tỉnh rơi vào tình trạng “tiến thoái lưỡng nan”. Tình hình này diễn ra gần như song song với thời điểm mà các cấp chính quyền tập trung “khóa chặt” các hoạt động khai thác cát trái phép và các phương tiện tự dồn về khu vực các mỏ cát còn hoạt động.
Nhiều “núi” cát vẫn đều đặn chở về phục vụ các công trình dân sinh. Ảnh: Mã Phương
Phương tiện nối đuôi
chờ cát
Tại khu vực mỏ cát Phụng Châu (đoạn sông Cổ Chiên chạy
qua huyện Chợ Lách), luôn có xà lan và ghe cây nối đuôi nhau chờ tới lượt mua
phiếu khai thác cát. “Chờ hơn nửa tháng nay, tôi mới mua được phiếu cho chiếc
xà lan 710 tấn của mình. Tuy xáng cạp hoạt động liên tục nhưng đã hơn 2 ngày
nay vẫn chưa đầy, trong khi nếu lượng cát dưới sông dồi dào thì chỉ 1 ngày là đầy
ắp” - ông Kiều Văn Hùng, chủ xà lan mua cát về tỉnh Bạc Liêu cho biết.
Theo quan sát của chúng tôi, nhiều xà lan cặp vào nhau và
giao lưu “bia rượu” trong khi sốt ruột chờ. “Biết như vậy con sẽ không theo cha
mẹ đi rồi. Cả tháng nay chỉ ở trên xà lan, chán lắm”, con gái 13 tuổi của ông Kiều
Văn Hùng mòn mỏi vì đã theo cha trong dịp hè này. Trường hợp của ông Hùng xem
như đã may mắn hơi khối xà lan, ghe cây khác, bởi nhiều phương tiện đã phải đến
hơn 1 tháng qua. “Đã hợp đồng rồi với chủ công trình, nếu không tôi đã chịu lỗ
chi phí mà về rồi” - anh Thanh, chủ một xà lan hơn 300 tấn từ huyện Giồng Trôm
bức xúc. Ngoài việc lo không giao kịp cát cho đối tác đúng hợp đồng, ông Hùng
cũng như các chủ xà lan khác ở đây còn lo việc neo đậu quá nhiều ở khu vực này
sẽ cản trở giao thông hay tệ hơn là va chạm với các phương tiện qua đây.
Phía đơn vị chủ mỏ, ông Phan Quốc Thông - Giám đốc Công ty
cổ phần Vật liệu xây dựng Bến Tre cho biết, hiện giá bán tại 2 mỏ đang khai
thác (mỏ Phụng Châu, ở huyện Chợ Lách và mỏ Tiên Thủy - An Hiệp, ở huyện Châu
Thành và Mỏ Cày Bắc) vẫn giữ ở mức 14.000 đồng/m3 nếu chủ ghe tự bơm
và 26.000 đồng/m3 nếu dùng xáng cạp. Trong khi đó, công ty khai thác
vẫn phải đảm bảo tổng khối lượng trong tháng khoảng 147.000m3 như
cam kết nên đã xảy ra tình trạng nhiều chủ phương tiện neo đậu ở đây cả tháng vẫn
không mua được phiếu khai thác. “Chúng tôi vẫn giữ giá thấp như trước để góp phần
“giảm nhiệt” tại các công trình. Dù vậy, ảnh hưởng của tình hình chung, chúng
tôi cũng bị chậm tiến độ 14 công trình vì không đủ phương tiện vận chuyển cát lấp
từ mỏ đến. Trước tình hình hiện tại, tôi nghĩ, nếu không mở mỏ mới khai thác
thì sẽ lại căng thẳng thêm” - ông Thông đề xuất.
Lãnh đạo huyện Chợ Lách cũng kỳ vọng sẽ được ưu tiên mua tài
nguyên từ mỏ Phụng Châu. Bởi, địa phương đang rất cần nguồn cát lấp nhằm kịp
bàn giao mặt bằng 2 tuyến đường giao thông nông thôn để sinh viên Mùa hè xanh của
Trường Đại học Bách Khoa TP. Hồ Chí Minh thi công nâng cấp trong tháng 7 tới.
Ngoài ra, hiện có 3 công trình phục vụ dân sinh khác do UBND huyện làm chủ đầu
tư bị chậm tiến độ cũng do thiếu cát san lấp. “Tất nhiên kinh phí công trình
không thể tăng lên do đã được phê duyệt và hợp đồng thi công đã hoàn tất từ trước.
Vấn đề là các đơn vị thi công báo cáo rằng họ không mua được cát lấp và đó là
tình hình chung. Chúng tôi đang đề nghị Công ty cổ phần Vật liệu xây dựng Bến
Tre ưu tiên bán nguồn cát lấp khai thác ở mỏ Phụng Châu (trên sông Cổ Chiên, đoạn
chảy qua địa huyện Chợ Lách) cho các công trình dân sinh ở địa phương để sớm giải
quyết khó khăn này”, ông Phạm Anh Linh - Phó chủ tịch UBND huyện Chợ Lách cho
biết.
Có “té nước theo mưa”?
Thông tin từ Sở Tài nguyên và Môi trường, nếu như trước
đây toàn tỉnh có 26 mỏ cát được cấp phép thì nay chỉ còn 2 mỏ đang hoạt động. Vì
vậy nguồn cát giảm mạnh. Hiện, tổng khối lượng khai thác 7.000m3/mỏ/ngày.
Trong khi nhu cầu sử dụng cho mục đích xây dựng nông thôn mới như đường, trường…
ngày càng tăng. Đầu tháng 5-2017, Chính phủ yêu cầu Bến Tre báo cáo tình hình
phòng, chống vi phạm pháp luật trong khai thác cát, sỏi trên địa bàn và cùng với
đó là việc chính quyền tăng cường bằng nhiều biện pháp phòng, chống “cát tặc”
thì giá cát lấp “nóng” hơn bao giờ hết.
Ông Phan Quốc Thông - Giám đốc Công ty cổ phần Vật liệu
xây dựng Bến Tre phân tích: “Giá cát lấp tăng như hiện nay là điều dễ hiểu
nhưng tôi cho rằng, thực tế chưa đến mức như thế. Chắc chắn đã có các doanh
nghiệp “làm mình làm mẩy” trước thực trạng ngành chức năng cương quyết chống khai
thác cát lậu”.
Trong báo cáo với Chính phủ mới đây, UBND tỉnh thừa nhận
sở dĩ để xảy ra tình trạng như hiện nay, một phần cũng vì công tác quản lý đăng
ký, đăng kiểm các phương tiện chưa nghiêm. UBND tỉnh vừa kiến nghị Trung ương
hướng dẫn về hóa đơn chứng từ khi mua bán, bến bãi khi giữ phương tiện… để chống
“cát tặc” hiệu quả hơn. Ngoài ra, nhiều ý kiến cho rằng nên xử phạt những ghe
hút cát không có biển kiểm soát ngay cả khi đậu trên các sông, rạch chờ cơ hội
hút trộm để công tác phòng, chống “cát tặc” đạt hiệu quả hơn.
Ông Nguyễn Hữu Lập - Phó chủ tịch UBND tỉnh cho biết, thời
gian tới, tiếp tục tăng cường phòng, chống việc khai thác cát trái phép. Bên cạnh
đó, để giải quyết căn bản khó khăn cho các công trình, tỉnh xem xét, khảo sát một
số mỏ cát để cấp phép theo đề nghị của một số huyện. Nhưng việc cấp phép mỏ mới
sẽ theo quy trình chặt chẽ, phải khai thác vào ban ngày và thả phao đầy đủ, đồng
thời tăng cường sự giám sát của người dân. Bên cạnh đó, ông Lập cũng yêu cầu các
ngành chức năng phải mạnh tay với nạn trộm cát, không lỏng lẻo, lơ là trong quản
lý khai thác cát như thời gian qua. Đặc biệt, cơ quan chức năng không được dung
túng, bao che, thiếu trách nhiệm… Nếu xác định được việc lộ thông tin trong quá
trình cơ quan chức năng đi bắt “cát tặc” thì phải chịu kiểm điểm.