Bưởi da xanh - Trái cây ngon ngày Tết

Bưởi da xanh đạt OCOP 3 sao được bày bán tại Siêu thị Dừa. Ảnh: C. Trúc

Đôi nét về nguồn gốc

Để trả lời cho câu hỏi nguồn gốc của cây BDX, cho đến nay, người ta chỉ có thể nói BDX xuất phát từ Bến Tre. Nhiều người cho rằng, người đầu tiên trồng giống bưởi này là ông Trần Văn Luông (Sáu Luông) (1905 - 1979), xã Thanh Tân, huyện Mỏ Cày, tỉnh Bến Tre. Qua lời kể của các con ông Sáu Luông: Khoảng năm 1940, ông Sáu Luông đi dự đám giỗ, ăn được giống bưởi ngon, trái bưởi chỉ có 3 hột nên ông mang về trồng. Thấy giống bưởi ngon, bà Ba Thời (con chú bác ruột với ông Sáu Luông), xã Mỹ Thạnh An (TP. Bến Tre) chiết nhánh đem về cho cha là ông Trần Văn Ẩn (Ba Ẩn) trồng vào năm 1958. Năm 1981, ông Bùi Thiện Mỹ (Năm Mỹ), xã Mỹ Thạnh An, rể ông Ba Ẩn cũng đến vườn bưởi ông Sáu Luông xin chiết nhánh về trồng.

Nhận thấy giống bưởi ngon, năm 1996, ông Năm Mỹ đem dự thi ở Viện Nghiên cứu cây ăn quả miền Nam và đoạt giải nhì. Từ đó, trái BDX được nhiều người biết đến và nổi tiếng khắp cả nước. Từ cây bưởi ngon của nhà ông Sáu Luông được nhiều người trong gia đình mang về trồng, xã Mỹ Thạnh An là địa phương trồng nhiều, đầu tiên của tỉnh và được nhân rộng đến các nơi khác trong tỉnh. Đến nay, cây BDX được trồng khắp nơi trên cả nước. Tuy nhiên, Bến Tre vẫn là vùng đất cho ra trái bưởi đạt chất lượng ngon nhất.

Theo lão nông Phạm Văn Tám (65 tuổi), xã Quới Sơn, huyện Châu Thành, BDX có vị chua nhẹ, không the, ngọt đậm hấp dẫn vị giác, vỏ ngoài có màu xanh đặc trưng, ruột bưởi đỏ hồng bắt mắt, có ít hoặc không có hạt, cùng với đó giá trị dinh dưỡng cao cho sức khỏe. Khi chín, vỏ trái có màu xanh đến xanh hơi vàng, dễ bóc và khá mỏng; tép bưởi màu hồng đỏ, bó chặt và dễ tách khỏi vách múi; nước quả khá, vị ngọt, không chua (độ Brix: 9,5 - 12%); mùi thơm; tỷ lệ thịt đạt trên 55%.

Ông Tám chia sẻ, trái BDX sử dụng được hết từ vỏ cho đến ruột. Đặc biệt, đối với người Bến Tre, BDX vẫn là loại trái cây quý, thường dùng làm quà biếu vào các dịp lễ, Tết. Trên bàn thờ cúng ngày Tết, ngoài các loại trái cây khác, nhà nào cũng chưng BDX với mong muốn cầu bình an trong năm mới.

Theo Sở Khoa học và Công nghệ, vùng đất phát triển tốt cho cây BDX Bến Tre có vị trí địa lý nằm trọn trên ba dải cù lao là: cù lao An Hóa, cù lao Bảo, cù lao Minh. Vùng đất phù sa bồi đắp bởi các nhánh sông cuối nguồn của sông Cửu Long. Do đó, điều kiện địa hình, đất đai và khí hậu của khu vực địa lý đã tạo nên đặc thù của BDX Bến Tre. Ngoài ra, kinh nghiệm được tích lũy lâu đời của những người dân địa phương từ việc nhân giống, chọn đất thiết kế vườn, lên liếp đến áp dụng các kỹ thuật tiên tiến vào quá trình sản xuất cũng góp phần nâng cao năng suất và chất lượng của BDX Bến Tre.

Ông Đào Văn Minh, xã Quới Sơn, huyện Châu Thành cho hay, cây BDX mang cho hiệu quả kinh tế cao, với 8.000m² vườn bưởi, giúp gia đình ông Minh thu nhập hơn 1 tỷ đồng/năm. Có thời điểm, nhất là dịp Tết cổ truyền, giá bưởi ở mức trên 50 ngàn đồng/kg. Cây BDX giúp gia đình ông Minh có nguồn thu rất lớn. Theo ông Minh, nhờ áp dụng tốt kỹ thuật, đặc biệt áp dụng sản xuất theo quy trình VietGAP nên vườn bưởi cho năng suất cao, chất lượng trái ngon. Để giảm sâu bệnh, đảm bảo chất lượng trái bưởi thương phẩm, ông Minh sử dụng xông đèn về đêm xua đuổi bướm, thả kiến vàng vào vườn cây và dùng vòi phun tưới thẳng vào cành cây, thân cây “làm sạch” sâu bệnh. Nhờ vậy, trái bưởi “sạch” của khu vườn gia đình ông Minh được các doanh nghiệp, hợp tác xã chọn mua bao tiêu sản phẩm.

Ông Đàm Văn Hưng - Giám đốc Công ty Hương Miền Tây, chuyên xuất khẩu BDX cho biết: So với các loại bưởi khác trên thế giới, BDX ngày càng được thị trường thế giới ưa chuộng. Mỗi năm công ty xuất bán thị trường trong nước từ 12 -13 ngàn tấn, xuất khẩu 3 - 5 ngàn tấn/năm. Trái BDX không chỉ là món ăn ngon, bổ dưỡng, mà còn có tác dụng trị bệnh do chứa nhiều dinh dưỡng, vitamin, khoáng chất vi lượng… nên được người tiêu dùng ưa chuộng. Hiện nay, công ty đã liên kết với hơn 30 hợp tác xã, tổ hợp tác chuyên sản xuất bưởi theo hướng sạch, VietGAP với hơn 300ha, sản lượng hơn 3 ngàn tấn/năm, từng bước xây dựng chuỗi giá trị cho cây BDX Bến Tre, từ đó nâng cao giá trị cho BDX Bến Tre xuất khẩu sang các thị trường khó tính trên thế giới.

Xây dựng thương hiệu cho trái bưởi

Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, hiện nay diện tích trồng  BDX toàn tỉnh hơn 8.000ha, chiếm 25% diện tích cây ăn trái; trong đó, diện tích đã và đang cho trái hơn 5.000ha, năng suất 11,4 tấn/ha, sản lượng 57 ngàn tấn/năm. Vùng trồng tập trung là huyện Châu Thành, Mỏ Cày Bắc, Giồng Trôm, Chợ Lách và TP. Bến Tre...

Theo thống kê, hàng năm diện tích BDX tăng dần từ 4.400ha (năm 2010) đến nay diện tích tăng hơn 60% và đây được xem là một trong những cây trồng làm giàu cho nông dân vì năng suất cao, giá cao, ổn định. Hiệu quả kinh tế từ cây BDX mang lại vượt trội so với các loại cây trồng khác, bình quân cho thu nhập từ 400 - 500 triệu đồng/ha/năm. Ngoài ra, người nông dân chủ động, nắm vững áp dụng khoa học kỹ thuật trong sản xuất và liên kết với doanh nghiệp tạo đầu ra ổn định cho sản phẩm.

Mặt khác, trong các loại cây ăn quả được xem là đặc sản, có chất lượng cao của tỉnh thì BDX là loại quả thuộc nhóm có tiềm năng và có nhiều lợi thế cạnh tranh trên thị trường trong và ngoài nước. BDX đã được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn công nhận là giống quốc gia, được thị trường tiêu thụ trong và ngoài nước ưa chuộng vì có vị ngon đặc trưng.

Phúc Nhân